Op 11 maart 2022 kwam Arjan Erkel op bezoek bij Human Source Group. Arjan nam onze relaties mee in zijn verhaal over zijn ontvoering in Dagestan. Het ene moment was Arjan hard aan het werk als hulpverlener bij Artsen zonder Grenzen, het andere moment werd hij voor maar liefst twintig maanden beroofd van zijn vrijheid.
Hoe zwaar en duister deze periode ook was voor Arjan, hij leerde dat er zelfs in crisissituaties ruimte is voor optimisme. Hoewel dit al bijna 20 jaar geleden is, weet Arjan nog goed wat hem heeft geholpen om zich door de erbarmelijke omstandigheden heen te slaan; zijn vrijheid in denken en doen.
Tijdens het doorstaan van deze choquerende ervaring heeft Arjan een overvloed aan levenslessen opgedaan, die hem vandaag de dag nog altijd een sterker mens hebben gemaakt dan ooit tevoren. In zijn meeslepende verhaal heeft hij ons geïnspireerd om zijn perspectief toe te passen op ons eigen dagelijkse leven. Graag delen wij een aantal van die lessen in deze blog.
Probeer altijd bij jouw ‘ware ik’ te blijven
Tijdens de gijzeling kwam Arjan meermaals in levensbedreigende situaties terecht. Arjan stond er bewust bij stil hoe hij overkwam op de gijzelnemers. Zo koos hij ervoor om zich niet groot te maken door te bluffen, of klein te maken door wanhoop en angst te uiten. Hij bedacht zich dat zijn overlevingskansen het grootst waren, als hij puur en alleen zichzelf bleef.
Dit is een bijzondere les die wij mee kunnen nemen in ons dagelijks leven. Mensen zijn namelijk vaak geneigd om zich aan te passen aan de sociale omgeving waarin zij zich bevinden. In veel situaties is dit een natuurlijke of zelfs onbewuste reactie; bijvoorbeeld als je niet lekker in je vel zit op werk, maar dit liever niet wil merken aan je collega's. Vaak is dit helemaal niet nodig en zitten er zelfs nadelen aan vast. Ten eerste kost het veel energie om bepaalde eigenschappen van jezelf te forceren en andere eigenschappen te onderdrukken. Belangrijker nog, je bent niet transparant naar je sociale omgeving toe. Hoe goed je ‘je ware ik’ ook kunt verstoppen voor de buitenwereld, vroeg of laat pikken mensen dit op en straal je uit dat je eigenlijk niet in je element zit. Het heeft op de lange termijn dus helemaal geen zin om je anders voor te doen dan je bent.
Probeer je los te koppelen van jouw overhaaste aannames
De Nederlandse culturele overtuigingen van Arjan botsten soms flink met de moslimextremistische overtuigingen van de gijzelnemers. Vaak leidde dit tot huiveringwekkende sociale confrontaties waarin Arjan eigenlijk machteloos bleek. Maar Arjan herinnerde zichzelf aan iets belangrijks; de gijzelnemers zijn óók mensen. Laten we vooropstellen dat gijzelen nooit goedgepraat mag worden en altijd een verschrikkelijke daad is, maar de gijzelnemers bevonden zich in een landelijke crisis met vrees voor het eigen leven en hadden dus hun beweegredenen voor hun daden.
Een gevaar in communicatie is dat we zaken anders kunnen interpreteren, omdat iedereen zijn of haar eigen filter of perspectief heeft. Vaak doen we zaken ‘invullen voor een ander’. Dit kan bijvoorbeeld door misinterpretatie van wat iemand zegt, of zelfs door woorden uit de context te halen van wat iemand bedoelt. We proberen vaak onbewust het gedrag van een ander te verklaren, maar we vergeten vaak dat onze belevingswereld compleet anders kan zijn dan die van de ander. Het is niet aan jou om de beweegredenen van de ander te interpreteren en daar zodoende jouw eigen conclusies aan te verbinden. Ben je niet zeker van de intenties van de ander? Misschien kun je wel gewoon het gesprek aangaan met die persoon. Wederzijds begrip is de sleutel tot succes om respectvol te kunnen zijn naar de ander, maar ook om respect bij de ander te winnen.
Heb altijd vertrouwen in mensen
In de meeste gevallen is er geen sprake van goed of kwaad, zo merkte Arjan op. Natuurlijk is het verschrikkelijk om iemand van zijn vrijheid te beroven en twintig maanden lang gevangen te houden, maar hoe onmogelijk het ook klinkt, de gijzelnemers zagen het als iets dat moest gebeuren. Arjan zag in dat het niet de intentie van de gijzelnemers was om hem zijn leven te ontnemen; zij zagen de gijzeling als een manier om geld te verdienen.
Ook hier geldt een belangrijke les voor het dagelijks leven: Mocht je in een onzekere situatie terechtkomen door het toedoen van een ander, probeer dan grip te krijgen op andermans intenties. Zo kun je beter inschatten wat diegene van jou verwacht en daar kun je rust in vinden.
Blijf niet hangen in negativiteit
Een van de meest bewonderingswaardige eigenschappen van Arjan, is zijn optimisme. Twintig maanden lang heeft hij onder erbarmelijke en onmenselijke omstandigheden moeten overleven, maar dat heeft hem er niet van weerhouden om optimistisch te blijven.
De les die we hieruit kunnen halen is: Het maakt niet uit hoe erg je in de problemen zit, er is altijd licht aan het eind van de tunnel. Men is snel geneigd om zich volledig in negativiteit onder te dompelen. Vaak is de innerlijke strijd dan ook het grootste obstakel om weer uit een negatieve situatie te komen. Tuurlijk mag je altijd even treuren om een situatie; je moet immers eerlijk naar jezelf zijn en daarom mag je je kwetsbaar opstellen. Zorg er echter wel voor dat je jouw negativiteit geen belemmering laat zijn voor jezelf.
Een inspirerend verhaal
Natuurlijk is alleen al het aanhoren van de omstandigheden waar Arjan zich in verkeerde een hele bijzondere ervaring, maar wat de lezing nog specialer maakte was het feit dat Arjan ons persoonlijk meenam in zijn mindset gedurende deze fase. Hopelijk hebben wij je met deze lessen een indruk kunnen geven van hoe leerzaam dit evenement was. In de toekomst gaan wij nog veel meer inspirerende evenementen organiseren, ben jij er ook bij?
